Parkinson heeft me gered van mijn ego

Je ontwikkelt beweegmethoden voor mensen met chronische fysieke of mentale beperkingen. Hoe ben je bij deze doelgroep terechtgekomen?

Tijdens mijn professionele carrière heb ik in balletgezelschappen over de hele wereld mogen dansen. Eens ik met pensioen ging, wilde ik dansleraar worden. Zo werd ik een internationaal erkende balletmeester. Uiteindelijk belandde ik in Nederland waar ik een organisatie mocht opzetten voor hedendaagse dans in de zuidelijke regio’s van Nederland.

Tien jaar geleden kreeg een vriend van mij, Mark, de ziekte van Parkinson. Hij vroeg me om hulp. Ik contacteerde de directeur van het operahuis met de vraag of ik een niet-danser mocht meenemen. Hij stemde meteen toe. Mark zag zichzelf in de spiegel en moest wenen. Ik had toen nog geen idee wat Parkinson was en wist niet wat doen. Ik deed het licht uit en zette wat muziek op. Na ongeveer 20 minuten deed ik het licht weer aan en daar stond een heel gelukkig man. “Je noemde me een danser”, zei Mark. “Ik noem iedereen een danser.” En toen benadrukte hij: “Nee, je begrijpt het niet, iedereen noemt me meneer Parkinson. Mensen willen altijd maar voor me zorgen, mijn patatjes snijden. Ik ben mijn identiteit kwijt.” Wat Mark zei raakte me.

Hij inspireerde me om dit voor meer mensen te organiseren, dus besloot ik lessen te geven in het operahuis. Al snel kwamen de media aanhuppelen. Ik had, zonder dat ik het wist, de eerste stappen gezet naar inclusie binnen deze gemeenschap. Parkinson heeft me gered van mezelf, van mijn ego. In de professionele danswereld was ik een maestro, wilde ik werken met de beste gezelschappen en geliefd zijn bij dansers; dat voedt je ego. Nu voel ik me meer in balans dankzij mijn ervaring met mensen met een beperking.

Hoe heb je de overgang gemaakt van lesgeven aan professionele dansers naar lesgeven aan deze doelgroep? Combineer je beide werelden?

Ik blijf lesgeven aan professionele dansers, maar het is nu meer mijn hobby. Dankzij mijn ervaring met mensen met Parkinson en dementie, kan ik deze dansers veel meer bieden. Ik ben nu meer een sociaalpsychologische balletdocent met een focus op het welzijn van de dansers naast de techniek van de pliés en jetés.

Ik wil dat ze van hun lichaam houden, hun emoties mogen voelen en zichzelf vinden. Voor mijn professionele dansers ben ik een softie en voor de dansers met beperkingen ben ik de consequente balletmeester. Van medelijden is er geen sprake. Daar zijn ze allergisch voor. Empathie is wel een belangrijk onderdeel van de sessies.

Ik nodig de professionele dansers vaak uit om deel te nemen aan deze sessies, zo kunnen zij ervaren hoe andere lichamen bewegen en hun kennis delen met de groep. Ik moedig ze echt aan om te stoefen met hun moves, de dansers in rolstoel vinden het net leuk dat je hen uitdaagt. Ze springen misschien niet fysiek de lucht in, maar wel emotioneel. Ik geloof echt dat we ooit het woord ‘inclusief’ niet meer zullen gebruiken. Een tijd geleden nam een professionele Braziliaanse danser met een blessure deel aan sessie. Hij merkte dat deze mensen bewogen vanuit hun hart, terwijl hij danste voor het applaus, de choreograaf, het publiek.

Ik had nog niet van Switch2move gehoord. Hoe maak je deze methode toegankelijk voor mensen?

Eerst moest ik mensen overtuigen van de voordelen op sociaal, fysiek en mentaal vlak. Het is geen recreatieve hobby. Ik ging mezelf omringen met de beste experts op het gebied van Parkinson, dementie, MS, psychologie en sociologie om deze methode goed te keuren. Meerdere instituties wilden ook meer onderzoek doen naar onze methode, onder andere de Universiteit van Amsterdam en een ziekenhuis dat dementie en Parkinson behandelt. Ze wilden zich focussen op parameters zoals balans en grip, maar er was een aanzienlijke vermindering van angst, stress en depressie zichtbaar.

We beseften snel dat we moesten inspelen op economische voordelen om het beleid mee te krijgen, maar het is moeilijk om ons in een bepaalde categorie te plaatsen. We zetten in op het sociaal welzijn, maar zijn geen onderdeel van gezondheidszorg of therapie. We zijn bezig met kunst en cultuur, maar ook niet helemaal. We vertrokken vanuit het idee van art on prescription, maar het bleek aantrekkelijker om aan te geven dat we overheden en de samenleving geld kunnen besparen.

Meer dan de helft van de Nederlandse bevolking heeft een blijvende ziekte en mensen leven langer, waardoor de sociale last alleen maar toeneemt. Daarom bieden wij een creatieve interventie waarin deelnemers zichzelf leren uitdrukken en contact maken met hun lichaam en omgeving. Het is geen danstherapie, maar eerder een aanvulling op al hun andere behandelingen, die vaak enorm duur zijn. Dit helpt de patiënt om langer, gelukkiger en zelfstandiger te leven. Zo hebben ze minder snel of vaak nood aan extra zorg of opvang in een zorgcentrum.

Switch2move programma’s zijn allesbehalve een recreatieve luxe. Eens je de beleidsmakers meehebt, kun je de nabije omgeving van de patiënt aanspreken. Je kan niet beginnen zonder de zekerheid dat het project kan blijven lopen. Mensen met een blijvende ziekte zoals Parkinson hebben nood aan continuïteit.

Switch2move bestaat uit verschillende programma’s. Wat houden ze in en hoe verschillen ze?

Wij werken heel hard aan manieren om iedereen aan het bewegen te krijgen. Ons doel is mensen empoweren door dans, beweging en muziek te gebruiken. Daarvoor hebben we coaches nodig, mensen die ons werk verderzetten. Zo zijn er programma’s voor bewegingsdeskundigen, zoals dansers of yogaleraren.

Dan heb je onze creatieve toolbox voor verpleegkundigen, fysiotherapeuten en eerstelijnsverzorgers zodat zij hun patiënten on the spot kunnen begeleiden. En daarnaast hebben we tools voor informele zorgverleners, zoals familieleden en vrijwilligers. De beweeglessen zijn ideaal voor interactie met anderen, maar we organiseren ook thuissessies of sessies voor in het zorgcentrum. Voor ieder wat wils.

Je geeft in februari 2023 een workshop Dans en Parkinson bij Danspunt. Wat komt er allemaal aan bod? Voor wie is deze workshop?

In de workshop komt de SIM-methode aan bod. Dit staat voor social implicit movement. Iedereen met een interesse in wat we doen, is welkom. Misschien ben je neuroloog of een vriend van iemand met Parkinson of een danser? Deze training gaat om persoonlijke ontdekking en start vanuit empathie en begrip voor jezelf en voor elkaar. We vinden sociaal samenzijn en verbinding met anderen belangrijk in onze aanpak.

Het impliciete element zijn de bewegingen waarmee de persoon zichzelf kan uiten en de sessieleider steeds minder voordoet en meer ondersteunt. Na de workshop hebben de deelnemers een toolbox om mensen met beperkingen en hun omgeving te motiveren om creatief te bewegen. Ze leren ook barrières rond stigma en onbegrip doorbreken. Hopelijk stimuleren we deelnemers om dieper in onze methode te duiken.

Ontdek meer over Switch2move op de website.

Tekst: Elodie Kona